S’arti nàsciri de is contaminatzionis. Ispirasiònis, formas, arrexònus, s’ingrùxanta e fainti cresci pessàdas e progètus. Di aici funti nascias is faìnas mias”. Pagu genti da connòsciri, agiumai nisciunus sciri chini esti candu da biri in s’arruga. Ma Rosanna Rossi, arrelichina e distinta signòra, de su 1937, cun pius longus biancus a ingurnisai sa faci nòbbili, est una de is artistas de is tempus nostrus prus pretziàdas e connottas. In Sardigna e nun sceti in Sardigna. Chini est chi nun connòsciri su circu mannu de Pratza Galilei, in Casteddu, cumponidùra màgiga fata cun materialis diferentis, cun coloris mudangiòsus e cun schedras de birdi? Est faìna sua. «Mi fìara stetiu cummisionau de unu babbu chi bolìara chi su fillu, infacendisì a sa bentana, podìara castiai calincuna cosa diferenti de unu muru de su ciumentu armau».
Est una faìna chi pràxiri a is mannus e a is piciòcus, po sa luxi màgiga chi ‘n di bèssiri. «Su cumplimentu prus bellu d’adi fatu unu signòri antziànu – cumenti seu deu – chi nun scièra chi femu deu s’autori, m’adi castiau e, cun is ogus prenus de spantu, m’adi nau: sa citàdi adi scaresciu is isteddus, intzurpadas de is luxis a neon, e custa faìna si das tòrrara. quest’opera ce le riconsegna. Est unu regalu». E nun esti de pagai, cumenti su giogu. Enu fueddu chi s’acàttara mera bortas in su linguagiu de custa meda arrelichina e istraordinaria femina casteddaia est propiu “giogu”. S’arti sua nàsciri cumenti unu giogu. Is mustras suas funti traballus cumenti giogus. Giogu pensau cumenti una lutta, cumenti una partida de palloni, chi fàbricara un’architetura c’ad’ a potai a un’atzioni finalizàra a su gol. Su giogu de sa vida. Chi pòtara a issa a si sintonizai cun meda cirobeddus po criai faìna istraordinarias. In s’urtima mustra in su bixinau de sa Marina, is faìnas suas funti stetias prus de centu, cumenti contara su pùbbricu – de su filosofu Silvano Tagliagambe a sa filla de Rosanna, Carla, artista issa puru – chi “gioghendi anti acattau unu metru comunu per si ‘n ci espressai”.
Cali esti su messagiu de s’arti de fustei? «Deu nun pintu nostrasignoras, poberus e pipìus chi pranginti. Deu provu a criài emotzionis in manera diferenti: sa pintura mia esti in is ogus de chini càstiara e bìviri candu esti castiàu». D’ònnia borta cun ogus diferentis.
E sa citàdi? Est bellu bìviri in su legiòri? E Casteddu cumenti podìa cambiai, pessèndi sa polìtiga e s’urbanìstiga cun sentìdu estètigu? «Po cambiai sèrbiri dinài, e oi ci ‘n d’esti pagu». Ma calincuna cosa si podìa fai. «Deu tengu na pariga de progetus in catièri. Segaundas diferentis de cussus de imoi, chi funti de ciumentu armau, po fai unu esempiu». Po imoi, però, aparranta sceti bellus sònnius. Ma c’est una isperànsia? «Certu. In is giovunus. Calincuna cosa, ‘n di seu sigùra, gratzias a issus ad’a cambiai».
traduzione a cura di Cesare Giombetti